فلزیاب ژئوفیزیک چیست؟

فروشنده فلزیاب
مقالات فلزیابی
20 مرداد 1403

فلزیاب ژئوفیزیک دستگاهی پیشرفته است که با استفاده از اصول فیزیک زمین، به ویژه خواص مغناطیسی و الکتریکی مواد، به کاوش و تشخیص فلزات و مواد معدنی در اعماق زمین می‌پردازد. این دستگاه‌ها به جای استفاده از امواج الکترومغناطیسی ساده مانند فلزیاب‌های معمولی، از تکنیک‌های پیچیده‌تری مانند مقاومت سنجی، القای الکترومغناطیسی، مغناطیس‌سنجی و رادار نفوذی زمین استفاده می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود که فلزیاب‌های ژئوفیزیک قادر به تشخیص انواع مختلف فلزات، ابعاد بزرگ‌تر و عمق بیشتری نسبت به فلزیاب‌های معمولی باشند و همچنین اطلاعات دقیق‌تری در مورد نوع و عمق هدف ارائه دهند.

فهرست مطالب

1 انواع فلزیاب ژئوفیزیک
2 فلزیاب ژئوفیزیک چیست؟

انواع فلزیاب ژئوفیزیک

فلزیاب‌ ژئوفیزیک، دستگاه‌هایی پیشرفته هستند که با بهره‌گیری از اصول فیزیک زمین، به کاوش و شناسایی فلزات و مواد معدنی در اعماق مختلف خاک می‌پردازند. تنوع گسترده این دستگاه‌ها، از نظر فناوری و کاربرد، امکان تشخیص انواع گوناگونی از فلزات و مواد معدنی را در شرایط محیطی مختلف فراهم می‌کند. هر یک از این دستگاه‌ها، با توجه به ویژگی‌های خاص خود، برای شناسایی فلزات در عمق‌های متفاوت، اندازه‌های مختلف، و حتی در محیط‌های با آلودگی مغناطیسی بالا طراحی شده‌اند. این تنوع، فلزیاب‌های ژئوفیزیک را به ابزارهای قدرتمندی برای باستان‌شناسان، زمین‌شناسان و کاوشگران تبدیل کرده است که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا به کشف گنجینه‌های پنهان در دل زمین بپردازند. در ادامه به معرفی برخی از مهمترین انواع این دستگاه ها می پردازیم:

فلزیاب القایی الکترومغناطیسی (Electromagnetic Induction Metal Detectors)

فلزیاب‌های القایی الکترومغناطیسی، یکی از پرکاربردترین انواع فلزیاب‌های ژئوفیزیکی هستند که بر اساس اصل القای الکترومغناطیسی عمل می‌کنند. در این نوع فلزیاب‌ها، یک میدان مغناطیسی متغیر در اطراف یک سیم‌پیچ ایجاد می‌شود که به درون زمین نفوذ می‌کند. هنگامی که این میدان مغناطیسی به یک جسم فلزی برخورد می‌کند، جریان‌های گردابی در داخل آن ایجاد می‌شوند. این جریان‌ها به نوبه خود، یک میدان مغناطیسی ثانویه ایجاد می‌کنند که توسط سیم‌پیچ دیگری در فلزیاب دریافت می‌شود. با تحلیل تغییرات ایجاد شده در میدان مغناطیسی ثانویه، فلزیاب می‌تواند به وجود، اندازه و عمق جسم فلزی پی ببرد. فلزیاب‌های القایی الکترومغناطیسی به دلیل توانایی در تشخیص انواع مختلف فلزات در عمق‌های مختلف، به طور گسترده‌ای در اکتشافات معدنی، باستان‌شناسی، و حتی در صنایع مانند ساخت و ساز برای یافتن اشیاء فلزی مدفون مورد استفاده قرار می‌گیرند.

فلزیاب مقاومت سنج (Resistivity Meters)

فلزیاب‌های مقاومت‌سنج، ابزاری قدرتمند برای اکتشافات زیر سطحی هستند که با اندازه‌گیری تغییرات در مقاومت الکتریکی خاک کار می‌کنند. اساس کار این دستگاه‌ها بر این اصل است که مواد مختلف از جمله فلزات، آب و سنگ‌ها، مقاومت الکتریکی متفاوتی دارند. هنگامی که یک جریان الکتریکی ضعیف به داخل زمین تزریق می‌شود، وجود یک جسم فلزی مدفون در مسیر جریان، باعث ایجاد تغییراتی در توزیع جریان و در نتیجه تغییر در مقاومت الکتریکی خاک می‌شود. فلزیاب‌های مقاومت‌سنج با اندازه‌گیری دقیق این تغییرات، می‌توانند به وجود، اندازه و عمق اجسام فلزی بزرگ مانند لوله‌ها، مخازن و یا حتی توده‌های معدنی پی ببرند. این دستگاه‌ها به دلیل توانایی در نفوذ به اعماق بیشتر نسبت به برخی دیگر از انواع فلزیاب‌ها و همچنین دقت بالا در تعیین ابعاد اجسام فلزی، به طور گسترده‌ای در پروژه‌های عمرانی، باستان‌شناسی و اکتشافات معدنی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

فلزیاب های مغناطیس سنج (Magnetometers)

مغناطیس‌سنج‌ها، دستگاه‌هایی دقیق هستند که تغییرات بسیار جزئی در میدان مغناطیسی زمین را اندازه‌گیری می‌کنند. این دستگاه‌ها با بهره‌گیری از سنسورهای حساس، قادرند هرگونه اختلال در میدان مغناطیسی طبیعی زمین را تشخیص دهند. اجسام فلزی مغناطیسی مانند آهن، نیکل و کبالت، میدان مغناطیسی خاص خود را دارند و هنگامی که در نزدیکی یک مغناطیس‌سنج قرار می‌گیرند، باعث ایجاد یک میدان مغناطیسی اضافی می‌شوند. مغناطیس‌سنج‌ها با اندازه‌گیری و تحلیل این تغییرات، می‌توانند به وجود، اندازه و عمق اجسام فلزی مغناطیسی پی ببرند. به همین دلیل، این دستگاه‌ها به طور گسترده‌ای در اکتشافات معدنی برای یافتن ذخایر آهن و دیگر مواد معدنی مغناطیسی و همچنین در باستان‌شناسی برای کشف اشیاء فلزی قدیمی مانند سکه‌ها، ابزارآلات و سلاح‌های آهنی مورد استفاده قرار می‌گیرند. دقت بالای مغناطیس‌سنج‌ها در شناسایی اجسام فلزی مغناطیسی، آن‌ها را به ابزاری ارزشمند برای مطالعات زمین‌شناسی و باستان‌شناسی تبدیل کرده است.

فلزیاب رادار نفوذی زمین (Ground Penetrating Radar)

رادار نفوذی زمین (GPR) یک فناوری پیشرفته است که با ارسال پالس‌های کوتاه امواج رادیویی به درون زمین کار می‌کند. این امواج پس از برخورد با لایه‌های مختلف زمین و یا اجسام مدفون، بازتاب شده و توسط آنتن گیرنده دستگاه دریافت می‌شوند. با تحلیل زمان تاخیر و شدت این امواج بازتاب شده، می‌توان تصویری دو یا سه بعدی از ساختار زیرسطحی زمین ایجاد کرد. رادار نفوذی زمین به عنوان یک ابزار قدرتمند برای شناسایی حفره‌ها، تونل‌ها، لوله‌ها، کابل‌ها، اجسام مدفون و تغییرات در لایه‌های زمین به کار می‌رود. از جمله کاربردهای مهم GPR می‌توان به اکتشافات باستان‌شناسی، بررسی زیرساخت‌های شهری، شناسایی آلودگی‌های زیرزمینی و مطالعات زمین‌شناسی اشاره کرد. عمق نفوذ GPR به عوامل مختلفی مانند فرکانس امواج، نوع خاک و وجود آب در زیرزمین بستگی دارد و معمولاً تا چندین متر است.

فلزیاب تصویری (Imaging Metal Detectors)

فلزیاب‌ تصویری، نسل جدیدی از دستگاه‌های جستجوگر هستند که با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته تصویربرداری، قادرند تصویری دقیق و سه‌بعدی از اجسام مدفون در زیر زمین ارائه دهند. این دستگاه‌ها با ارسال سیگنال‌های الکترومغناطیسی به درون زمین و دریافت سیگنال‌های بازتاب شده از اجسام، قادر به تشخیص و تفکیک انواع مختلف مواد از جمله فلزات، غیر فلزات و حفره‌ها هستند. تصاویر تولید شده توسط این دستگاه‌ها، اطلاعات دقیقی در مورد شکل، اندازه، عمق و حتی جنس مواد مدفون در اختیار کاربر قرار می‌دهند. این ویژگی‌ها، فلزیاب‌های تصویری را به ابزاری بسیار کارآمد برای باستان‌شناسان، زمین‌شناسان، مهندسان و کاوشگران تبدیل کرده است تا بتوانند با دقت بیشتری به اکتشاف و بررسی زیرساخت‌های زیرزمینی بپردازند.